Η ακτινοβολία που εκπέμπουν στον οργανισμό μας οι διάφορες διαγνωστικές εξετάσεις, στις οποίες αναγκαζόμαστε συχνά να υποβληθούμε, δημιουργούν την δικαιολογημένη ανησυχία όλων μας. Ακτινογραφία, αξονική τομογραφία και μαστογραφίες είναι οι πρώτες στη σειρά εξετάσεις στις οποίες όλοι υποβαλλόμαστε τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Πόσο κινδυνεύουμε;
Να διευκρινιστεί ευθείς εξαρχής ότι η μαγνητική τομογραφία και τα υπερηχογραφήματα δεν έχουν καθόλου ακτινοβολία (στην πρώτη περίπτωση ο ασθενής υποβάλλεται σε εξέταση εντός μαγνητικού πεδίου, ενώ η δεύτερη γίνεται με υπερήχους που δεν εκπέμπουν ακτινοβολία). Ακτινοβολία Χ εκπέμπουν η ακτινογραφία, η αξονική τομογραφία, αλλά και η μαστογραφία, ενώ το σπινθηρογράφημα χρησιμοποιεί ραδιενεργά υλικά.
Σύμφωνα με τους ακτινολόγους, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αξονική τομογραφία ή ακτινογραφίαεκτίθενται σε τόση ακτινοβολία όση παίρνουν από το περιβάλλον σε χρονικό διάστημα από λίγες ημέρες έως μερικά χρόνια. Όσο λοιπόν κινδυνεύει κάποιος από αυτή την ακτινοβολία του περιβάλλοντος, άλλο τόσο κινδυνεύει από αυτές τις εξετάσεις. Ωστόσο, κίνδυνος μπορεί να προκύψει εάν ο ασθενείς υποβληθεί σε μεγάλο αριθμό εξετάσεων, καθώς η μεγάλη ποσότητα από αυτή την ακτινοβολία ενοχοποιείται για την εμφάνιση καρκίνου.
Περισσότερο ευάλωτα εμφανίζονται τα μικρά παιδιά, και γι’αυτό οι ειδικοί συνιστούν την ελαχιστοποίηση αυτών των εξετάσεων και μόνο στην περίπτωση που κρίνεται απολύτως αναγκαία, καθώς και οι έγκυες γυναίκες, στις οποίες εάν εκτεθούν κατά λάθος σε ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και κυρίως τους πρώτους μήνες αυτής, συνιστάται η άμβλωση.
Η ακτινοθεραπεία καίει το δέρμα; Είναι το ερώτημα που απασχολεί πολλούς ανθρώπους που πάσχουν από νεοπλασίες και υποβάλλονται σε θεραπείες με ακτινοβολία. Οταν ένας ασθενής κάνει ακτινοθεραπείες παρατηρείται δερματικό ερύθημα (κοκκίνισμα) έπειτα από λίγες συνεδρίες (συνήθως μετά τις δέκα), αλλά σοβαρότερες βλάβες όπως το έγκαυμα είναι πολύ σπάνιες με τα σύγχρονα μηχανήματα ακτινοθεραπείας. Ας μην ξεχνάμε ότι το δέρμα αντιδρά στην ακτινοβολία της ακτινοθεραπείας όπως και στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου και ότι άλλοι άνθρωποι έχουν ευαίσθητο δέρμα και άλλοι ανθεκτικό. Να πούμε επίσης ότι οι επιδράσεις της ακτινοθεραπείας είναι τοπικές, γεγονός που σημαίνει πως αν λ.χ. κάνει κάποιος ακτινοθεραπεία στην κοιλιά, δεν θα του πέσουν τα μαλλιά.
Πόση ακτινοβολία εκπέμπει κάθε εξέταση
Το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε εκ φύσεως είναι γεμάτο ακτινοβολία, η έκθεση στην οποία δεν σταματάει ποτέ. Οι ειδικοί έχουν υπολογίσει σε πόση έκθεση στην φυσική ακτινοβολία του περιβάλλοντος αντιστοιχεί η δόση κάθε διαγνωστικής εξέτασης που εμπεριέχει ακτινοβολία.
Εξέταση – Δόση ακτινοβολίας (σε mSv) – Ισοδύναμη περίοδος παραμονής στο φυσικό περιβάλλον
Ακτινογραφίες
Άκρων και αρθρώσεων – κάτω από 0,01 – λιγότερο από 1,5 μέρα
Πανοραμική στα δόντια – 0,01 – 1,5 ημέρα
Θώρακα – 0,02 – 3 ημέρες
Ισχίο – 0,3 – 1,5 μήνας
Κρανίο – 0,07 – 11 ημέρες
Οσφυϊκή μοίρα σπονδυλικής στήλης (μέση) – 2 – 10 μήνες
Αξονικές τομογραφίες
Εγκεφάλου – 2 – 1 χρόνος
Αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης (αυχένα) – 3 – 18 μήνες
Θώρακος – 8 – 4 χρόνια
Κοιλίας – 10 – 4,5 χρόνια
Οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης (μέσης) – 3,5 – 1,8 χρόνια
Πυέλου (λεκάνης) – 7 – 3,5 χρόνια
Άλλες εξετάσεις
Μαστογραφία – 0,13 – 20 ημέρες
Στεφανιαιογραφία – 3,1 έως 16 – 16 έως 80 μήνες
Ενδοφλέβια ουρογραφία – 4,6 – 2,5 χρόνια
Σπινθηρογραφήματα
Σπινθηρογράφημα οστών – 4,5 – 2,4 χρόνια
Σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου με θάλιο – 18 – 9 χρόνια
Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς – 1 – 6 μήνες
Δυναμικό σπινθηρογράφημα νεφρών – 3 – 18 μήνες
Σπινθηρογράφημα ήπατος – 0,7 – 4 μήνες
Σπινθηρογράφημα εγκεφάλου – 2,8 – 17 μήνες
Είδη ακτινοβολίας
* Φυσική ακτινοβολία. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου, η κοσμική ακτινοβολία από τα άστρα, η ακτινοβολία από την Γη, η ακτινοβολία των τροφίμων κ.λ.π. Εξαιτίας του φυσικού ραδιενεργού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούμε, λαμβάνουμε κάθε δύο ημέρες δόση ακτινοβολίας τέτοια, που είναι σαν να έχουμε κάνει μία ακτινογραφία θώρακος!
* Τεχνητή ακτινοβολία. Είναι αυτή που προέρχεται από τα κινητά, τις κεραίες, τους φούρνους μικροκυμάτων, τα ασύρματα δίκτυα, τα δίκτυα μεταφοράς, διανομής και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, τις γεννήτριες ηλεκτρικού ρεύματος, τα ραντάρ, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τις ιατρικές συσκευές που εκπέμπουν ιοντίζουσα ακτινοβολία.
Συμβουλές προστασίας
* Να ζητάτε προστατευτικά («μπροστέλα») όταν κάνετε ακτινογραφίες (όχι στην κοιλιά), για την προστασία των γεννητικών οργάνων.
* Αν έχετε οποιαδήποτε απορία για την ιατρική ακτινοβολία, ρωτήστε τον ακτινοφυσικό του νοσοκομείου ή του διαγνωστικού κέντρου όπου βρίσκεστε.
invitromagazine.gr