Οι λευκοί ιππότες της Αθήνας: Τα 9 μαρμάρινα κτίρια που φωτίζουν την πόλη

Σε μια πόλη που το νέφος και το μπετόν κρατούν πρωταγωνιστικούς ρόλους εδώ και τουλάχιστον μισό αιώνα, υπάρχουν κάποια κτίρια της Αθήνας που εκτός από την ιστορική τους αξία και τον πολιτιστικό πλούτο που κουβαλούν πάνω (και μέσα) τους, συντελούν στη διαμόρφωση του αστικού τοπίου με έναν πιο απλό και άμεσο τρόπο: το φωτίζουν.

Τα λευκά κτίρια της Αθήνας είναι οι ευγενείς ιππότες μιας άλλης εποχής που κόντρα στο πέρασμα του χρόνου παραμένουν αγέρωχοι μέσα στις λευκές, μαρμάρινες πανοπλίες τους. Κι αν ένα κομμάτι της αρχικής τους λάμψης έχει αναπόφευκτα χαθεί, είναι το λείο, επιβλητικό πεντελικό μάρμαρο που τα βοηθά να διατηρούν μέχρι και σήμερα το αδιαμφισβήτητο μεγαλείο τους.

Η σχέση του ανθρώπου με το µάρµαρο αρχίζει πολύ νωρίς στην εξέλιξη του πολιτισμού, γίνεται πιο ουσιαστική στην πρώιμη εποχή του χαλκού (γύρω στο 3000 π. Χ.) στα Κυκλαδίτικα νησιά του Αιγαίου, ενώ στους κλασσικούς χρόνους το µάρµαρο αποκτά ακόμα πιο σημαντικό ρόλο λόγω της εκτεταμένης πλέον χρήσης του στην αρχιτεκτονική. Στις χρονικές περιόδους που ακολούθησαν το μάρμαρο συνέχισε να εμπνέει και να χρησιμοποιείται συστηματικά στην τέχνη και την αρχιτεκτονική, κυριαρχώντας μάλιστα στο Δυτικό πολιτισμό για χιλιάδες χρόνια, τόσο χάρη στη φύση του (τη λευκή του απόχρωση, την πολυκρυσταλλική του σύνθεση, την καθαρότητα, τη διαύγεια και τη διαφάνειά του καθώς και το γεγονός πως αποτελεί ιδανικό φόντο για βαφή) όσο και στην άρρηκτη σχέση που ανέπτυξε με τον ελληνικό πολιτισμό. Μια σχέση αρχικά συγκυριακή αλλά στη συνέχεια βαθιά συνειδητή. Ήταν ίσως συγκυριακό το γεγονός ότι ο χώρος της Ελλάδας, όπου αναπτύχθηκε ο πολιτισµός, είναι γεµάτος µάρµαρο. Αλλά και η ίδια ίσως η ανάπτυξη της ελληνικής τέχνης δεν θα ήταν αυτή που είναι σήµερα αν δεν υπήρχε το µάρµαρο.

Το πεντελικό μάρμαρο είχε αρχίσει να αποκτά τη φήμη του ήδη από τον «Χρυσό Αιώνα» του Περικλή, καθώς το λατομείο της Πεντέλης παρείχε χιλιάδες κυβικά μέτρα υλικού για να χτιστούν τα περισσότερα αρχιτεκτονικά και γλυπτικά έργα τέχνης της κλασικής περιόδου. Η Ακρόπολη των Αθηνών βρίσκεται φυσικά στην κορυφή της λίστας μαζί με τα γλυπτά και τα μνημεία των ρωμαϊκών και κλασικών χρόνων. Υπάρχουν όμως άλλα εννιά χαρακτηριστικά παραδείγματα της επιρροής του μαρμάρου στην ελληνική αρχιτεκτονική, κτίρια που συναντάμε καθημερινά στο δρόμο μας, κτίρια που έχουμε συνηθίσει την παρουσία τους ανάμεσά μας και πλέον ίσως και να μην τους ρίχνουμε ούτε ματιά περνώντας από μπροστά τους. Αυτά όμως συνεχίζουν να στέκονται αγέρωχα στο πόστο τους, οι ιππότες της πόλης των Αθηνών με τα λευκά τους μάρμαρα να λαμπυρίζουν κάτω από το εκτυφλωτικό αττικό φως.

Εθνική Βιβλιοθήκη (Βαλλιάνειο κτίριο)

Αρχιτέκτονας: Θεόφιλος Χάνσεν Ανέγερση: 1903
Κομμάτι της «Νεοκλασικής Αθηναϊκής Τριλογίας»
Ζάππειον Μέγαρο

Αρχιτέκτονας: Θεόφιλος Χάνσεν Ανέγερση: 20 Νοεμβρίου 1874
Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Κτήριο Αβέρωφ)

Αρχιτέκτονας: Λύσανδρος Καυταντζόγλου Ανέγερση: 1878
Γενικά Αρχεία του Κράτους

Αρχιτέκτονες: Δ. Δακανάλης, Σ. Μπουμπιώτης, Α. Τσιγκούνης και Χ. Φλώρος Ανέγερση: Οι διαδικασίες οικοδόμησης ξεκίνησαν το 1972 αλλά το κτίριο ολοκληρώθηκε τελικά μέσα στην τριετία 2000-2003
Αμερικανική Πρεσβεία

Αρχιτέκτονας: Βάλτερ Γκρόπιους Ανέγερση: 6 Σεπτεμβρίου 1961
Μέγαρο Μουσικής

Αρχιτέκτονας: Eμμανουήλ Bουρέκας Ανέγερση: Ξεκίνησε το 1976, σταμάτησε το 1979 και ολοκληρώθηκε τελικά μέσα στην περίοδο 1987-1991
Ωδείο Αθηνών

Αρχιτέκτονας: Ιωάννης Δεσποτόπουλος Ανέγερση: 1969
Ακαδημία Αθηνών

Αρχιτέκτονας: Θεόφιλος Χάνσεν Ανέγερση: Ξεκίνησε το 1859 και ολοκληρώθηκε στις 20 Mαρτίου του 1887 από τον Ερνέστο Τσίλλερ
Κομμάτι της «Νεοκλασικής Αθηναϊκής Τριλογίας»
Άρειος Πάγος

Αρχιτέκτονας: Ερνέστος Τσίλλερ Ανέγερση: 23 Φεβρουαρίου 1981